شاخصه اخلاقی مومنین واقعی
امام باقر (ع) فرمود: همانا مومن کسى است که چون راضى و خرسند باشد، رضایتش او را به گناه و باطلى وارد نکند و چون ناراضى شود از سخن حق خارجش نکند و کسى است که چون قدرت یابد، قدرتش او را به آنچه حق ندارد نکشاند.[1 ] در این نوشتار سعی داریم با استفاده از یکی از روایات ارزشمند امام محمدباقر (ع)به سه مولفه ارزشمند انسان‌های مومن اشاره کنیم هدف از شرح این حدیث ارزشمند در واقع واقف شدن و معرفت پیدا کردن به شاخصه‌های ارزشمند مومنین واقعی است.
رضایت و خشنودی ضابطه‌مند
نخستین مولفه و شاخصه‌ای که امام باقر (ع) برای انسان‌های مومن بر می‌شمرند رضایت ضابطه‌مند است؛ به این معنا که یک انسان مومن هرگاه از چیزی یا کسی رضایت و خشنودی داشته باشد این رضایت و خشنودی و دوستی او موجب نزدیک شدنش به گناه نمی‌شود، بلکه این خشنودی و رضایت در دایره شرع و عقل قرار دارد. به‌طور ساده‌تر این مومنین هیچگاه به خود اجازه نمی‌دهد که به گناه و باطلی خشنود شوند. و به ناحقی گرایش داشته باشند در واقع محبت آنها به چیزی موجب کور شدن دید حق بین و بصیرت آنها نمی‌شود حضرت می‌فرماید: «همانا مومن کسى است که چون راضى و خرسند باشد، رضایتش او را به گناه و باطلى وارد نکند». در بسیار از موارد انسان‌ها با چیره شدن خشم و غضب بر آنها نمی‌توانند حق را آن‌چنان که هست ببینند، از این رو خشم و غضب آنها را از دایره حق خارج می‌سازد، در واقع این افراد با هوای نفس خود تصمیم می‌گیرند از این رو در آداب و سنن اسلامی بر کنترل خشم تاکید فراوان شده، چنانکه سفارش شده است در هنگام خشم و غضب هیچ‌گونه تصمیم را اتخاذ نکنید. یا اگر خشمگین شدید خشم شما را از حق دور نسازد « چون ناراضى شود از سخن حق خارجش نکند». پیامبر خدا (ص) می‌فرماید: جهنم را درى است که کسى از آن وارد نمی‌شود، مگر آنکه با معصیت خدا خشم خود را فرو نشانده است».
در هنگام قدرت عادل است
از جمله مهم‌ترین و زیباترین شاخصه‌های رفتاری انسان‌های مومن این است که حتی در زمان قدرت و تمکن از عدالت تجاوز نمی‌کنند از این رو رفتارهای خود را بر اساس تقوای الهی و با تکیه بر عدالت تنظیم می‌کنند به‌طوری که هیچگاه از موازین الهی تعدی نمی‌کنند، لذا امام باقر (ع) در توصیف مومنین واقعی می‌فرماید: « که چون قدرت یابد، قدرتش او را به آنچه حق ندارد نکشاند. »امام علی (ع) می‌فرماید: آفت عدالت، ستمگرِ قدرتمند است.» [3]
نکته‌ها و پیام‌ها
1- انسان‌های مومن هیچگاه از دایره رضایت الهی قدمی فراتر نمی‌نهند و هیچگاه برای رضایت دیگران خشم خدا را برای خود به جان نمی‌پذیرند. 2- افراد مومن روابط و رفتارهای خود را بر مبنای عدالت و تقوای الهی پایه‌ریزی می‌کند ازاین رو هیچگاه در زمان قدرت و تمکن از عدالت عدول نمی‌کنند. 3- اساس و رفتار و گفتار خود را بر اساس و مبنای حق و اطاعت و پیروی از حق تنظیم می‌کنند.
